O historii. Zduńska Wola po Wielkiej Wojnie

Gdy 11 listopada 1918 roku zakończyła się pierwsza wojna światowa, w Zduńskiej Woli zakończyła się także niemiecka okupacja, jaka trwała od sierpnia 1914 roku. Miasto po Wielkiej Wojnie musiało podnieść się z upadku. Ubyło mieszkańców, a fabryki zostały rozgrabione.

11 listopada 1918 roku Zduńska Wola weszła w nową rzeczywistość obolała po latach Wielkiej Wojny i okupacji, która nadwyrężyła zarówno przemysł w mieście, jak i dała się we znaki ludności.

Pierwsza wojna światowa w Zduńskiej Woli rozpoczęła się dla mieszkańców okupacją niemiecką, gdy wojska Cesarstwa Niemieckiego wkroczyły do miasta 19 sierpnia 1914 roku. Zduńska Wola nie ucierpiała mocno ze względu na bezpośrednie działania wojenne, ale straciła swój potencjał przez rekwizycje urządzeń przemysłowych i żywności, zamknięcie fabryk, które zostały zamienione na koszary. Ludzie zostali bez pracy.

Pierwsza wojna światowa rozpoczęła się od wypowiedzenia wojny Serbii przez Austro-Węgry 28 lipca 1914 roku. Następnie 1 sierpnia Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji. 3 sierpnia Francja i Niemcy znalazły się w stanie wojny, a 4 sierpnia do wojny z Niemcami dołączyli Brytyjczycy. Sojusz zwany Ententą (entente cordiale, czyli serdeczne porozumienie), zrzeszał Wielką Brytanię, Francję i Rosję. Po drugiej stronie blok sojuszniczy tworzyły Austro-Węgry i Niemcy.

Przez tereny wokół Zduńskiej Woli wojna przetaczała się w listopadzie i grudniu 1914 roku. Obie armie po raz pierwszy spotkały się na ziemi łódzkiej. Na początku listopada armia rosyjska osiągnęły linię Uniejów-Łask-Rozprza. W tym czasie główne siły niemieckie były na linii Kutno-Uniejów-Sieradz-Radomsko.

11 listopada 1914 roku rozpoczęła się na tych ziemiach tak zwana „Operacja Łódzka". Niemieckie uderzenie rozpoczęło się pod Włocławkiem, a pod Łodzią Rosjanie po raz pierwszy użyli samochodów pancernych. Główne uderzenia przebiegało na linii Warta-Szadek i Sieradz-Zduńska Wola. Rozpoczęły się ciężkie walki pozycyjne w okolicy Szadku trwające do listopada. Na Zduńską Wolę znajdującą się w bezpośrednim obszarze działań spadło kilkanaście pocisków artyleryjskich.

Front ukształtował się w tym czasie na linii Widawa-Zduńska Wola-Szadek, a następnie łukiem w okolicy Łobudzic w stronę Lutomierska. Uderzenie sił niemieckich 1 grudnia 1914 roku i trwające zacięte walki do 6 grudnia doprowadziły w ostateczności do przełamania rosyjskiej linii obrony Lutomiersk-Chechło-Dłutów.
W walkach wzięło udział ponad 600 tys. żołnierzy obu stron konfliktu, zginęło 200 tys. Po trzech tygodniach krwawych walk Rosjanie wycofali się na linię rzek Bzura-Rawka-Pilica-Nida. Operacja zakończyła się 6 grudnia 1914 r.

Zduńska Wola znalazła się pod okupacją niemiecką, która trwała aż do listopada 1918 r. W tym czasie liczba mieszkańców miasta spadła z 28,5 tys. w 1914 do niewiele ponad 18 tys. w roku 1918.

11 listopada 1918
W wagonie kolejowym w lesie pod francuskim Compiègne podpisano rozejm pomiędzy państwami ententy a Cesarstwem Niemieckim kończący I wojnę światową. Pozbawiona autorytetu Rada Regencyjna postanawia oddać Piłsudskiemu władzę nad tworzącym się wojskiem. W Poznaniu działający od 1916 roku tajny Centralny Komitet Obywatelski (grupujący stronnictwa o charakterze narodowym i ludowym), zmienił nazwę na Naczelną Radę Ludową i ogłosił się reprezentantem polskich interesów w Wielkopolsce.

14 listopada 1918
Rada Regencyjna zdecydowała się na oddanie Józefowi Piłsudskiemu władzy cywilnej.

18 listopada 1918
Józef Piłsudski powołał koalicyjny rząd na czele z socjalistą Jędrzejem Moraczewskim.

22 listopada 1918
Wydany został dekret o władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej, w myśl którego Polska stała się republiką. Do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego pełną władzę w państwie sprawować miał Tymczasowy Naczelnik Państwa, który to urząd objął Józef Piłsudski.

Źródło: UM Zduńska Wola